Biện Pháp Tránh Thai Khẩn Cấp 2025: Hiệu Quả & Lưu Ý Quan Trọng

Trong cuộc sống, có những khoảnh khắc bất ngờ và ngoài ý muốn có thể dẫn đến nhu cầu cần sử dụng biện pháp tránh thai khẩn cấp. Dù không phải là lựa chọn tối ưu cho kế hoạch hóa gia đình lâu dài, đây lại là một giải pháp hữu hiệu để ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ hoặc khi phương pháp tránh thai thông thường gặp sự cố. Việc hiểu rõ về các loại, cơ chế hoạt động, hiệu quả và những lưu ý khi sử dụng tránh thai khẩn cấp là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Bài viết này của PK Sản phụ khoa hiếm muộn – BS Đặng Thị Trân Hạnh sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về các lựa chọn tránh thai khẩn cấp phổ biến nhất hiện nay.

Tránh thai khẩn cấp là gì?

Tránh thai khẩn cấp (Emergency Contraception – EC) là một phương pháp được áp dụng sau khi quan hệ tình dục không an toàn nhằm ngăn chặn quá trình thụ thai. Đây là một giải pháp “cứu cánh” trong các tình huống phát sinh đột ngột, giúp giảm thiểu rủi ro mang thai ngoài ý muốn.

Trường hợp nào cần sử dụng?

Biện pháp tránh thai khẩn cấp nên được cân nhắc sử dụng trong các tình huống sau:

• Quan hệ tình dục không được bảo vệ: Khi không sử dụng bất kỳ hình thức tránh thai nào trong quá trình quan hệ.
• Thất bại của phương pháp tránh thai thông thường: Ví dụ như bao cao su bị rách, tuột hoặc sử dụng không đúng cách; quên uống thuốc tránh thai hàng ngày từ 2 liều trở lên; vòng tránh thai bị lệch hoặc tụt; miếng dán/vòng âm đạo bị rơi ra hoặc sử dụng sai.
• Trường hợp bị cưỡng bức tình dục: Đây là một biện pháp hỗ trợ quan trọng để ngăn ngừa mang thai sau chấn thương tâm lý và thể chất.

Đây không phải là phương pháp thường xuyên

Điều quan trọng cần nhấn mạnh là tránh thai khẩn cấp không phải là một phương pháp kế hoạch hóa gia đình thường xuyên. Nó chỉ là một “phương án B”, một giải pháp tình thế cho những trường hợp khẩn cấp. Việc lạm dụng các biện pháp tránh thai khẩn cấp có thể dẫn đến nhiều hệ lụy cho sức khỏe:

• Hiệu quả giảm sút: So với các phương pháp tránh thai hàng ngày, hiệu quả của tránh thai khẩn cấp thấp hơn và giảm dần theo thời gian kể từ khi quan hệ.
• Tác dụng phụ: Liều lượng hormone cao trong thuốc tránh thai khẩn cấp có thể gây ra nhiều tác dụng phụ khó chịu và ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt.
• Không bảo vệ khỏi STD: Các biện pháp tránh thai khẩn cấp không có khả năng bảo vệ bạn khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD).

Do đó, việc tìm kiếm và duy trì một phương pháp tránh thai lâu dài phù hợp là điều cần thiết để đảm bảo sức khỏe sinh sản và cuộc sống tình dục an toàn.

Các loại và hiệu quả

Hiện nay, có hai phương pháp tránh thai khẩn cấp chính được công nhận và sử dụng rộng rãi, mỗi loại có cơ chế hoạt động và hiệu quả khác nhau:

Thuốc tránh thai khẩn cấp

Thuốc tránh thai khẩn cấp là loại phổ biến nhất, hoạt động chủ yếu bằng cách ngăn chặn hoặc trì hoãn quá trình rụng trứng. Nếu trứng đã rụng, thuốc có thể gây ra những thay đổi ở nội mạc tử cung, khiến trứng khó làm tổ hơn.

• Loại 1: Levonorgestrel (Phổ biến nhất)
  • Cơ chế: Ngăn cản hoặc làm chậm quá trình rụng trứng. Có thể làm đặc chất nhầy cổ tử cung, ngăn tinh trùng di chuyển.
  • Thời gian sử dụng: Hiệu quả nhất khi dùng trong vòng 72 giờ (3 ngày) sau quan hệ tình dục không an toàn. Có thể dùng đến 120 giờ (5 ngày) nhưng hiệu quả sẽ giảm đáng kể.
  • Hiệu quả: Khoảng 85-95% nếu dùng trong 24 giờ đầu, giảm dần sau đó.
• Loại 2: Ulipristal acetate
  • Cơ chế: Ngăn chặn hoặc trì hoãn rụng trứng hiệu quả hơn levonorgestrel, ngay cả khi trứng sắp rụng.
  • Thời gian sử dụng: Có thể sử dụng trong vòng 120 giờ (5 ngày) sau quan hệ tình dục không an toàn mà vẫn duy trì hiệu quả cao.
  • Hiệu quả: Khoảng 98% nếu dùng trong 120 giờ.

Đặt vòng đồng khẩn cấp

Đặt vòng tránh thai bằng đồng (IUD đồng) không chỉ là một phương pháp tránh thai lâu dài mà còn là biện pháp tránh thai khẩn cấp hiệu quả nhất hiện nay.

• Cơ chế: Vòng đồng tạo ra một phản ứng viêm tại tử cung, gây độc cho tinh trùng và trứng, ngăn cản quá trình thụ tinh và làm tổ của trứng.
• Thời gian sử dụng: Có thể đặt trong vòng 5 ngày (120 giờ) sau quan hệ tình dục không an toàn.
• Hiệu quả: Trên 99%, là phương pháp tránh thai khẩn cấp có hiệu quả cao nhất. Điều đặc biệt là sau khi đặt, vòng đồng có thể tiếp tục cung cấp khả năng tránh thai liên tục trong 5-10 năm, biến nó thành một phương pháp kế hoạch hóa gia đình lâu dài vô cùng tiện lợi.

Để tìm hiểu thêm về phương pháp này, bạn có thể tham khảo thông tin chi tiết về đặt vòng đồng tại website của chúng tôi.

Lưu ý khi sử dụng và tác dụng phụ

Mặc dù là “cứu cánh” trong nhiều tình huống, việc sử dụng các biện pháp tránh thai khẩn cấp cần được thực hiện một cách có trách nhiệm và hiểu biết rõ về những hạn chế, tác dụng phụ có thể gặp.

Không lạm dụng thuốc

Việc sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp quá thường xuyên (ví dụ, nhiều hơn 1-2 lần/tháng) có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng:

• Rối loạn nội tiết tố: Gây ra các biến động lớn về hormone, làm mất cân bằng nội tiết tố trong cơ thể.
• Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt: Chu kỳ kinh nguyệt có thể trở nên không đều, gây khó khăn trong việc theo dõi và dự đoán ngày rụng trứng, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này.
• Giảm hiệu quả tránh thai: Khi lạm dụng, cơ thể có thể “quen” với liều hormone cao, làm giảm hiệu quả của thuốc.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh phụ khoa: Việc thay đổi môi trường nội tiết âm đạo liên tục có thể tăng nguy cơ viêm nhiễm.
• Không bảo vệ khỏi STD: Thuốc tránh thai khẩn cấp hoàn toàn không có tác dụng phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục như HIV, lậu, giang mai, viêm gan B, mụn rộp sinh dục…

Tác dụng phụ có thể gặp

Các tác dụng phụ phổ biến khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp bao gồm:

• Buồn nôn, nôn: Đây là tác dụng phụ thường gặp nhất. Một số loại thuốc được khuyến nghị uống kèm thuốc chống nôn.
• Đau đầu, chóng mặt: Cảm giác khó chịu ở đầu.
• Mệt mỏi, đau tức ngực: Cơ thể có thể cảm thấy uể oải, đau nhẹ ở vùng ngực.
• Rong kinh, ra máu bất thường: Chu kỳ kinh nguyệt có thể bị thay đổi, ra máu giữa kỳ hoặc kinh nguyệt đến sớm/muộn hơn bình thường.
• Đau bụng dưới: Cảm giác đau âm ỉ ở vùng bụng.

Nếu bạn gặp các tác dụng phụ nghiêm trọng, kéo dài hoặc bất kỳ dấu hiệu bất thường nào khác sau khi sử dụng biện pháp tránh thai khẩn cấp, hãy tìm đến sự tư vấn y tế kịp thời từ bác sĩ chuyên khoa.

Tìm hiểu các phương pháp kế hoạch hóa gia đình lâu dài

Để tránh phải phụ thuộc vào các biện pháp khẩn cấp và bảo vệ sức khỏe lâu dài, việc tìm hiểu và áp dụng một phương pháp kế hoạch hóa gia đình phù hợp là điều cực kỳ quan trọng. Các lựa chọn tránh thai dài hạn và đáng tin cậy bao gồm:

• Thuốc tránh thai hàng ngày
• Bao cao su
• Que cấy tránh thai
• Tiêm thuốc tránh thai
• Vòng tránh thai (vòng đồng hoặc vòng nội tiết)
• Thắt ống dẫn tinh (nam giới) hoặc thắt ống dẫn trứng (nữ giới)

Việc lựa chọn phương pháp nào phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe, mong muốn và lối sống của mỗi cá nhân. Hãy tham vấn ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia sản phụ khoa để được tư vấn cụ thể và chọn ra giải pháp tối ưu nhất cho mình. Bạn có thể tìm hiểu thêm về các kế hoạch hóa gia đình lâu dài và dịch vụ hỗ trợ tại phòng khám của chúng tôi.

Biện pháp tránh thai khẩn cấp là một công cụ y tế quan trọng, mang lại cơ hội ngăn ngừa thai ngoài ý muốn sau những tình huống bất ngờ. Tuy nhiên, nó không phải là giải pháp thay thế cho các phương pháp tránh thai thông thường. Việc hiểu rõ về các loại thuốc, vòng tránh thai khẩn cấp, thời điểm sử dụng, hiệu quả và những rủi ro đi kèm là điều cần thiết để đưa ra quyết định sáng suốt và bảo vệ sức khỏe bản thân. Trong mọi trường hợp, đừng ngần ngại tìm kiếm lời khuyên từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn chính xác và kịp thời. Chủ động trong kế hoạch hóa gia đình chính là chìa khóa để có một cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc.